MUỐI CHẲM CHÉO - MÓN CHẤM NGON CỦA NGƯỜI TÂY BẮC
Chẳm chéo là món chấm không thể thiếu được trong các bữa ăn bình thường cũng như khi đãi khách của người Thái và người Sapa ở Tây Bắc. Đồng bào Sapa không chỉ sử dụng chẳm chéo trong bữa ăn hàng ngày mà chẳm chéo còn là một trong những món đãi khách, vì thế nó vừa là món ăn dân dã lại vừa là món đặc sản núi rừng.
Chẳm chéo là món chấm không thể thiếu được trong các bữa ăn bình thường cũng như khi đãi khách của người Thái và người Sapa ở Tây Bắc. Đồng bào Sapa không chỉ sử dụng chẳm chéo trong bữa ăn hàng ngày mà chẳm chéo còn là một trong những món đãi khách, vì thế nó vừa là món ăn dân dã lại vừa là món đặc sản núi rừng.
Chẳm chéo dùng để chấm xôi, các món luộc, đồ nướng và các món rau sống. Chẳm chéo cũng phù hợp để chấm các loại quả chua (nhót, mận, xoài…), là món ăn vặt khoái khẩu của các chị em.Vì vậy mà người Thái có rất nhiều cách chế biến chẳmg chéo để phù hợp với từng món ăn trên mâm cơm. Nguyên liệu chính của chẳm chéo là: ớt, muối, mắc khén, tỏi, mì chính. Ngoài ra còn có các loại rau thơm, xả, gừng… tùy theo mục đích sử dụng
Cách chế biến cơ bản: Ớt khô hoặc tươi đem nướng lên cho thơm và giòn để lấy vị cay, tỏi và mắc khén để lấy vị thơm, 4 thứ giã chung với muối và mì chính là có thể cho ta một bát chéo cơ bản. Từ bát chẳm chéo cơ bản này, người ta có thể chế ra được nhiều loại chéo khác: chéo cá (cá suối nhỏ nướng vàng, rồi đem giã nhuyễn với bát chéo cơ bản, dùng để chấm măng tre, măng vầu và rau luộc); chéo gan gà (đem gan gà hoặc gan vịt đã luộc chín, nướng qua cho thơm, thái thêm chút lá chanh rồi đem giã với chéo cơ bản, sau đó cho thêm nước luộc gà, vịt, đánh lên cho nhuyễn); chéo nước chua (lấy vừng trắng đem rang vàng, thơm, giã thành bột, cá nướng thơm giã nhỏ mịn, đem trộn với chéo cơ bản, chút nước măng chua, dùng để chấm rau cải non); chéo rau mùi (rau mùi giã nhỏ rồi trộn với chéo cơ bản, dùng để chấm rau cải đồ và thịt lợn ba chỉ luộc)… Mỗi loại chẳm chéo có một hương vị riêng, phù hợp với từng món ăn nhưng bát chẳm chéo của người Thái bao giờ cũng có vị chung là hương thơm của các loại lá, vị cay cay của ớt và vị hăng nồng của mắc khén.
Có một điều cần nói ở đây, tất cả các món chéo trên được truyền trong dân gian Thái tự bao đời, những gia vị đủ để như một liều thuốc, dù người ăn, ăn những thức ăn sống hoặc tái, hoặc nướng chín tới cũng không làm đau bụng... Khi chưa ăn, tập ăn rồi sẽ quen, ăn rồi sẽ cảm thấy như không thể thiếu. Và, chẳm chéo mãi là món không thể thiếu trong mâm cơm ăn của người Thái Tây Bắc..
